Hoe Ferrari in Rusland een eigen doelpunt scoorde

In het begin van de race zag het er nog fantastisch uit voor Ferrari, met beide coureurs aan kop, maar uiteindelijk scoorde Mercedes toch weer een dubbelzege, terwijl de Italianen genoegen moesten nemen met een derde plaats in Rusland. Hoe kon het zo misgaan?

Het vrij snelle Sotsji Awtodrom was de Ferrari's op het lijf geschreven vanwege hun krachtige motor en hun goede stroomlijn. Dat bleek wel in de kwalificatie, waarin Leclerc voor de vierde race op rij de pole pakte. Vettel kwam echter niet verder dan de derde plek. Om de Duitser bij de start langs Hamilton te helpen, had Ferrari een ingewikkeld plan bekokstoofd. Leclerc zou Vettel in de lange aanloop naar de eerste bocht een lekkere slipstream geven. Mocht Vettel meteen ook Leclerc te grazen nemen, dan zouden de rode bolides snel weer van plek wisselen.

Het van tevoren bedachte scenario kwam precies zo uit als bedacht, met Vettel aan kop, voor Leclerc en Hamilton, die nog van geluk mocht spreken dat Sainz zijn derde plek bij de start niet wat fanatieker verdedigde. Het tweede deel van het plan werd echter niet uitgevoerd. Vettel was niet van plan zijn leidende positie op te geven. Om zijn argument kracht bij te zetten, reed hij in de openingsfase langzaam bij Leclerc vandaan. Ferrari had zichzelf in de nesten gewerkt.

Ondertussen was Mercedes met een geheel andere strategie aan de race begonnen. De eens zo machtige Silberpfeile zijn dit jaar beduidend zwakker op de rechte stukken dan vroeger, dus vermoedden Toto Wolff en de zijnen dat ze bij de start hoe dan ook wel voorbij geblazen zouden worden. Daarom gooiden ze het over een andere boeg door op de gele band aan de race te beginnen. Het idee daarvan was dat ze later in de race kansen zouden krijgen op het moment dat de zachte banden onder de Ferrari's grip begonnen te verliezen. Doordat de banden, niet voor het eerst dit seizoen, langer meegingen dan verwacht, kwam er van dat plannetje niets terecht.

Rondetijden van Vettel (donkerrood), Leclerc (lichtrood) en Hamilton (grijs) tijdens de race.

De banden bleken niet helemaal onverwoestbaar. Na 15 ronden begonnen de rondetijden van zowel Vettel, Leclerc als Hamilton weer voorzichtig op te lopen. Dit was het moment waarop Ferrari gewacht had. Langzaam maar zeker ontstond er de mogelijkheid om Leclerc via de pitstops langs Vettel te loodsen. Die mogelijkheid wordt door Ferrari dan ook met beide handen aangegrepen door Leclerc aan het eind van de 22e ronde naar de pits te halen. Terwijl Vettel hoge 1:38'ers en lage 1:39'ers laat noteren, rijdt Leclerc na zijn stop opeens in de 1:37. Vettel wordt pas vier ronden later naar de pits gehaald, waardoor hij zijn voorsprong van vier seconden ziet omslaan in een achterstand van een paar seconden.

Na afloop hield Ferrari-teambaas Mattia Binotto (Binocchio?) bij hoog en bij laag vol dat er geen opzet in het spel was en dat Leclerc wel zo vroeg moest stoppen omdat zijn banden naar de maan waren. Het riep de vraag op waarom ze Vettel dan niet meteen een ronde later naar de pits haalden, vooral ook omdat Vettels rondetijden niet heel geweldig meer waren. Ferrari beweerde dat ze de Duitser langer door lieten rijden om bij een eventuele neutralisatie niet de Sjaak te zijn. Door Vettels motorprobleem waren ze dat uiteindelijk toch.

Door de neutralisatie ging de Mercedes-tactiek alsnog op, in tegenstelling tot in Singapore. Hamilton en Bottas konden zonder grote tijdsverliezen hun banden wisselen, waardoor Hamilton aan kop bleef. Bottas viel nog wel terug tot achter Leclerc, maar omdat Ferrari bang was dat de Monegask op zijn mediums van een aantal ronden oud kwetsbaar zijn ten opzichte van Bottas op een nieuw setje zachte banden, werd Leclerc nogmaals naar de pits gehaald. Hij kwam Bottas daarna ook niet meer voorbij, wat niet zo verwonderlijk was. Gezien de geringe bandenslijtage had Leclerc beter op zijn oude banden door kunnen blijven rijden.

De vraag die na afloop openbleef, was of Mercedes zonder Vettels motorpech de race had gewonnen. Mogelijkerwijs had Hamilton in de slotfase een bandenvoordeeltje gehad op zijn zachte banden ten opzichte van de Ferrari's op oudere mediums. Omdat er in de race nauwelijks verschil tussen beide compounds zat en de slijtage op beide compounds maar enkele honderdsten van seconde per ronde was, lijkt het onwaarschijnlijk dat het bandenvoordeel groot genoeg was om ze dan te kunnen inhalen. Mercedes moest het dus echt hebben van een safetycar. Wat was de kans op een safetycar na Vettels stop (ervan uitgaande dat Vettels motor niet de geest had gegeven)?

Op basis van alle races van de afgelopen drie seizoenen blijkt dat de (virtuele) safetycar in ongeveer de helft van de gevallen (54%) uitrukt. Dit is nog exclusief de races die direct na de start worden geneutraliseerd. Neutralisaties bij de start beïnvloeden de strategieën vooraan niet en worden daarom buiten beschouwing gelaten. In het begin en halverwege de race is het uitrukken van een safetycar het grootst:

De cumulatieve kans dat de safetycar voor het eerst uitrukt na de start, afgezet tegen afgelegde raceafstand (als percentage van de totale raceafstand).

De kans dat een safetycar ergens in de eerste helft van de wedstrijd uitrukt, is ongeveer 28 procent. Op twee derde van de raceafstand is de cumulatieve kans ongeveer 38 procent. Dit betekent dat de kans dat de safetycar in de tussenliggende periode uitrukt ongeveer 10 procent is. Aangenomen dat Hamiltons banden het tot twee derde van de raceafstand (ronde 35) hadden volgehouden zonder dat hij veel van zijn voorsprong op Leclerc was kwijtgeraakt, dan had hij op voorhand dus ongeveer 10 procent kans om de Ferrari's met behulp van de safetycar te kloppen.

Mercedes had dus geluk gehad, maar geluk dwing je ook af. Door in de weekenden waarin Ferrari sneller is te gokken op een gunstig getimede safetycar, winnen ze zo nu en dan races die ze niet horen te winnen. Door de enorme rechtelijnsnelheid van de Ferrari's en de beperkte strategische opties was de kans dat Hamilton beide Ferrari's op de baan had ingehaald vermoedelijk een stuk kleiner dan die 10 procent. Ferrari had de absurde pech dat ze zelf een noodlottige neutralisatie veroorzaakten. Het enige wat je ze kon verwijten was dat ze tegen het principe hadden gezondigd dat je te allen tijde minstens een auto aan kop moet houden als je een race domineert, een principe waar Mercedes zelf bijvoorbeeld in Maleisië 2015 (Vettels eerste Ferrari-zege) tegen zondigde.

Maar waren de Ferrari's in de race dan wel sneller? Doordat Hamilton in het begin van de race op andere banden stond en Leclerc later in de race klem achter Bottas zat, kunnen de rondetijden niet direct met elkaar vergeleken worden. Volgens de analyse van de rondetijden was Vettel de snelste man van de race. Hamilton (+0,08) was iets trager, net als Leclerc (+0,12), die zijn teammaat in de openingsfase niet bij kon benen. Leclerc werd in de slotfase duidelijk opgehouden door Bottas (+0,35), die gevoelig trager was op het circuit waar hij tweeënhalf jaar geleden nog zijn eerste race won.

In de subtop zaten de Red Bulls. Nadat het voor de zomerstop nog hosanna was bij het team van Christian Horner, is die sfeer helemaal omgeslagen nu met name Ferrari een grote stap heeft gezet. Jos Verstappen zag de toekomst dan ook somber in. Een beetje overtrokken allemaal, maar waar Red Bull in het verleden vaak grote stappen zette in de zomerstop, is dat nu helemaal niet het geval. Ook nu kwamen de geelneuzen flink tekort: Verstappen (+0,85) kon de kopgroep net niet bijbenen, terwijl Albon (+1,55) vrijwel de hele race nodig had om het middenveld te kloppen. Wellicht had het team de motoren wat afgeknepen om over anderhalve week op Suzuka, het testcircuit van Honda, beter voor de dag te komen, maar zorgwekkend was het wel dat het team zijn zwakste raceweekend sinds ten minste Canada beleefde.

De middenmoot begint bij Pérez (+2,01), die een goed racetempo aan een goede start koppelde. Ondanks pech met de safetycar werd hij nog zevende. Sainz (+2,06) reed na een puike kwalificatie leuk voorin mee, maar bleek qua snelheid nog altijd flink tekort te komen op de topteams. Met zijn zesde plaats was hij wel best of the rest.

Rondetabel van de race.

Norris (+2,30) kende niet zijn beste weekend. Pech met de safetycar deed hem een plek aan Magnussen verliezen en in de slotfase trok hij in het duel met Albon en Pérez aan het kortste eind, waardoor hij slechts als negende over de finish kwam hobbelen. Door de tijdstraf van Magnussen werd hij nog achtste. Helemaal ontevreden was Hülkenberg (+2,33), die door een belabberde start, een belabberde strategie en een belabberde pitstop slechts een puntje pakte, een fractie van waar zijn Renault toe in staat was. Magnussen (+2,35) eindigde nog als negende, maar was woedend vanwege de tijdstraf die hij aan de broek had gekregen omdat hij de baan had afgesneden. Hij mocht blij zijn dat hij nog genoeg voorsprong had gepakt om Hülkenberg voor te blijven, want de straf was volkomen terecht.

Toro Rosso had het niet voor elkaar in Rusland. Voor eigen publiek kwam Kwjat (+2,43) niet verder dan een twaalfde plek na vanuit de achterhoede te zijn gestart. De snelheid was er niet en de strategie (als enige starten op de harde band en een extra pitstop tijdens de safetycar) ontbeerde elke logica. Hij was nog wel sneller dan Stroll (+2,51), die ondanks de mazzel met de safetycar nog buiten de punten eindigde. Räikkönen (+2,72) kende een weekend om heel gauw te vergeten. Na een valse start te hebben gemaakt, wist hij alleen nog teammaat Giovinazzi en de onhandig vechtende Gasly (+2,81) voor te blijven. De Fransman had ongetwijfeld pech dat zijn banden net voor de neutralisatie naar de maan gingen, maar erg snel of doortastend was hij daarna ook niet meer. Wel was hij sneller dan Giovinazzi (+3,07), die bij de start Grosjean en Ricciardo (+3,28) tegenkwam en met een kreupele auto de 53 ronden volmaakte.

De staart wordt natuurlijk gevormd door de Williams'. Russell (+3,59) tetterde direct na een pitstop van de baan, vermoedelijk door een remdefect, waarna het team de krankzinnig trage Kubica (+4,59) ook maar terugtrok.

De bevindingen van de race:
- Zonder Vettels motorprobleem had Ferrari de race hoogstwaarschijnlijk gewonnen
- De bandengok van Mercedes was niet heel kansrijk omdat de bandenslijtage lager was dan verwacht
- Ferrari liet de deur voor Mercedes openstaan door zowel Leclerc als Vettel vroeg naar de pits te halen
- Leclercs tweede stop kostte hem gewoon de tweede plek
- Red Bull was te klein voor het tafellaken en te groot voor het servet
- De Formule 1½-teams kwamen meer dan twee seconden per ronde tekort
- Pérez eindigde ondanks pech met de safetycar nog vier plekken voor teammaat Stroll
- Toro Rosso was net als Red Bull weinig competitief
- Russell was weer een seconde per ronde sneller dan Kubica